امروزه نقش بنگاه‌های کوچک و متوسط (SMEs) تاثیر زیادی بر اقتصاد کشورها و تولید ناخالص داخلی (GDP) آنها دارد که البته این تاثیر در کشورهای درحال توسعه جایگاه ویژه‌ای دارد و در ایران نیز نقش این بنگاه‌ها بسیار قابل توجه است. در کنار SMEها نقش مشاغل خدماتی نیز چه در نرخ مشارکت اقتصادی و چه در سهم این گروه در اشتغال کشور بر کسی پوشیده نیست.

از سوی دیگر همگی مطلعیم که واحدهای صنعتی کوچک و متوسط ایران به‌دلیل تحریم‌های ظالمانه آمریکا از یکسو و همچنین اپیدمی ویروس کووید ـ ۱۹ از سوی دیگر با شوک بی‌سابقه‌ای مواجه شده است. این حادثه که خارج از اختیار ما و بنگاه‌های اقتصادی کشورمان بوده، نه‌تنها غیرقابل پیش‌بینی، بلکه غیرقابل اجتناب نیز بوده است. بسیاری از مشتریان نهایی در زنجیره ارزش(VCA) واحدهای MSME s، واحدهای صنفی بوده‌اند که به دلیل الزام به تعطیلی در ایام پایانی سال، امکان فروش نداشته‌اند.

شرایط خاص اقتصاد کشور در سال ۹۸ و مشکلات ناشی از شیوع ویروس کرونا در پایان سال منجر به عدم توان بنگاه‌های اقتصادی در فروش کالاهای خود و در نتیجه عدم امکان ایفای تعهدات و پرداخت بدهی‌شان به شرکت‌های پخش و به تبع آن تولیدکنندگان شد که این مساله به نوبه خود به مشکل بزرگ تولیدکنندگان و کاهش موجودی سرمایه در گردش و ایفای تعهدات تولیدکنندگان نسبت به طرف‌های تجاری‌شان تبدیل خواهد شد.

از سوی دیگر، نظر به تاثیر عوامل یادشده در کاهش درآمدهای دولت و محدودیت‌های بودجه‌ای سال ۱۳۹۹، با شرایط خاص و پیچیده‌ای در اقتصاد ایران مواجه هستیم. دولت امکان حمایت کامل از MSME s را ندارد، بنابراین با توجه به شرایط موجود باید برنامه‌ای مدون برای کاهش اثرات کووید ـ ۱۹ بر صنایع کوچک و متوسط ایران تدوین کرد.

بدیهی است باید بپذیریم که این مهمان ناخوانده، در سال آتی نیز اثرات خود را بر کسب‌و‌کارهای مختلف خواهد گذاشت و باید از هم‌اکنون آمادگی اتخاذ تصمیمات بهنگام و درست برای سال آتی را نیز داشته باشیم.

چالش‌ها و مشکلات ناشی از کرونا

کاهش تقاضا و مشکل تامین نقدینگی: با توجه به اینکه شیوع ویروس کووید ـ ۱۹ منجر به رکود اقتصادی خواهد شد، کاهش قدرت خرید باعث کاهش مصرف و تقاضا برای محصولات شده و به احتمال زیاد در نیمه نخست ۹۹ با مشکل بازار و به تبع آن عدم نقدینگی کافی مواجه خواهند شد.

چالش صادرات محصولات: با توجه به وضع ملاحظات و استانداردهای بهداشتی خاص درپی شیوع ویروس کووید ـ ۱۹ توسط کشورها، صادرات محصولات به‌خصوص محصولات غذایی و بهداشتی به برخی کشورها بسیار سخت و به برخی دیگر از کشورها احتمالا با فرآیند طولانی همراه خواهد شد. از سوی دیگر، تحریم‌های بین‌المللی سبب شده است فعالیت‌های اقتصادی صادراتی صنایع کوچک و متوسط با مشکل مواجه و به تبع آن، زندگی کارگران و فعالان صنعت در تنگنا قرار گیرد.

مدیریت محیط کسب‌و‌کار (خطوط تولیدی):با توجه به ابلاغ پروتکل‌های بهداشتی در زمینه فعالیت واحدهای صنعتی از طریق وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و ضرورت رعایت آن برای حفظ سلامت کارگران و مردم، در حال حاضر یکی از دغدغه‌های مدیران واحدهای صنعتی، تامین نیازهای بهداشتی کارگران این واحدهاست. مدیریت مجموعه‌های تولیدی با رعایت پروتکل‌های ابلاغی منجر به افزایش هزینه‌های جانبی تولید شده و کارآیی تولید نیز کاهش یافته است؛ بنابراین بعضی از واحدهای تولیدی ناچار به اعمال سیاست‌های انقباضی شده‌اند. همچنین دورکاری در واحدهای صنعتی سبب پایین آمدن راندمان تولید شده که همگی باعث ایجاد فشار بر صنایع کوچک و متوسط شده است.

مجموعه اقدامات در راستای حفاظت از صنایع کوچک و متوسط در برابر کووید ـ ۱۹

یکی از اقدامات مهم سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران، برگزاری جلسات ویدئو کنفرانس و احصای پیشنهادها با همکاری صاحب‌نظران، اساتید دانشگاه و فعالان اقتصادی بخش خصوصی به صاحبان کسب‌و‌کارها در جهت کاهش تاثیرات مخرب این بیماری است. با برگزاری رویدادهای اینترنتی و همکاری بی‌نظیر صنعتگران ایران در این ویدئو کنفرانس‌ها، ضمن برشمردن خسارات احتمالی این پاندمی، نسبت به تدوین برنامه‌ها، استراتژی‌ها و چشم‌انداز پیش روی صنعت ایران اقدام شده است.

ترویج نگاه انتظار آینده‌نگر و تغییرمحور، بررسی تبعات کرونا و فرصت‌های پیش آمده، فرصت‌های به‌وجود آمده از تغییر رفتار مشتری، شناسایی روندها، شناسایی نقاط ضعف فرآیندهای کسب‌و‌کار و اصلاح آن، رفتارشناسی مشتری در نقاطی که شیوع کرونا خاتمه پیدا کرده را بررسی و الگوبرداری برای فعالان صنعت، شناسایی مدیران شرکت‌های بی‌پروا و بررسی فعالیت‌های آنان و بررسی تاثیر فعالیت این شرکت‌ها و انجام فرآیندهای موثر آنان، بررسی فعالیت‌های داخلی سازمان و تسهیل شرایط، اصلاح استراتژی منابع انسانی سازمانی و انجام مسوولیت اجتماعی، تشویق صنایع کوچک و متوسط به تدوین سیستم‌های کنترلی و تشویقی برای دورکاری (با توجه به چشم‌انداز فعلی کووید ـ ۱۹ و دورکاری در بازه ۳ تا ۶ ماهه)، ترغیب صنایع کوچک و متوسط به ایجاد وب‌سایت و کمپین‌های بازاریابی آنلاین (پیش‌فروش محصولات آتی با تخفیف‌های مناسب) و تقویت تجارت الکترونیکی، مدیریت فروشگاه‌های مجازی و در نهایت حفظ امید صنعتگران از جمله مهم‌ترین برنامه‌های سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران در زمان پاندمی بوده که مورد استقبال واحدهای صنعتی نیز قرار گرفته است.

• منبع: دنیای اقتصاد