به‌طور کلی حوزه شیر خشک نوزاد سه رکن اساسی دارد:
۱.تولید شیر خشک در داخل کشور
۲.توزیع محصول توسط شرکت‌های پخش دارویی
۳.عرضه محصول توسط داروخانه
 
در این مقال ما درباره دو رکن یکم و سوم موضوعاتی را مطرح می‌کنیم و سپس به راه‌حل و برون‌رفت از وضع موجود می‌پردازیم.
 
✔️تولید شیر خشک در داخل کشور:
هم‌اکنون کارخانه‌های داخلی شیر خشک اطفال با تمام ظرفیت خود مشغول به تولید نیستند؛ و حتی یکی از آن‌ها به‌دلیل اتمام مواد اولیه  موقتا تعطیل است!

الف) به‌تازگی سازمان غذاودارو نرخ ارز واردات مواد اولیه شیر خشک اطفال را ۲۸۵۰۰۰ ریال اعلام کرده است. بلافاصله بعد از این اقدام، بانک مرکزی نیز طی بخشنامه‌ای اعلام کرد؛ مهلت تسویه‌حساب مابه‌التفاوت ارز ترجیحی فقط دو ماه است! معنی این حرف آن است که مواد اولیه‌ای که قبل از تغییر نرخ ارز در کارخانه‌ها موجود بوده و محموله‌هایی که قبلا با نرخ ۴۲۰۰۰ ریال خریداری شده و هنوز از گمرک ترخیص نشده‌اند، مشمول تغییر نرخ قرار گرفته اند!

محموله‌هایی که قبلا با نرخ ۴۲۰۰۰ ریال خریداری شده، هنوز از گمرک ترخیص نشده‌، و مشمول تغییر نرخ قرار گرفته‌اند، و تولیدکننده مکلف است ظرف ۲ماه مابه‌التفاوت ارز ۲۸۵۰۰۰ ریالی و ۴۲۰۰۰ ریالی را به بانک بپردازد!

حال آنکه فرآیند تولید محصول، آزمایشات مربوطه، تحویل محصول به شرکت پخش، توزیع در داروخانه‌ها، تسویه‌حساب داروخانه با شرکت پخش و نهایتا تسویه‌حساب شرکت پخش با تولیدکننده در حدود ۸ ماه به‌طول می‌انجامد و پرداخت مابه‌التفاوت ظرف ۲ ماه، عملا برای هیچ تولیدکننده‌ای میسر نیست و قطعا و بدون شک کارخانه‌ها را با مشکل مواجه خواهد کرد.

ب) نرخ ارز ۲۸۵۰۰۰ ریالی ۷ برابر نرخ ارز ۴۲۰۰۰ ریالی است. بنابراین نقدینگی مورد نیاز کارخانه‌ها به منظور خرید ارز جهت تامین مواد اولیه نیز ۷ برابر شده است که تامین این حجم از نقدینگی برای تولیدکننده داخلی اساسا امکان‌پذیر نیست.

ج) تغییر نرخ ارز به‌صورت خیلی سریع اتفاق افتاد و در نتیجه، قیمت‌گذاری جدید شیرخشک کودک نیز به‌طور شتابزده (و با توجه به مدارک و مستندات بهمن ماه سال گذشته) تعیین و اعلام شد. بنابراین قیمت‌های کنونی بر مبنای محاسبات کارشناسی و دقیق نبوده و از این جهت تولیدکنندگان را با مشکلاتی بزرگ مواجه نموده است.

د) اگرچه یکی از دلایل تغییر نرخ ارز جهت واردات مواد اولیه شیرخشک اطفال، ممانعت از مصرف غیر مجاز در صنایع داخلی و قاچاق آن به کشورهای همسایه عنوان شده، لیکن بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد که حتی با قیمت جدید ارز، مجددا مصارف غیر مجاز داخلی و قاچاق این فرآورده به‌تدریج در حال افزایش است. در واقع افزایش فعلی نرخ ارز به‌طور کامل رافع مشکل نشده است.
 
✔️عرضه محصول توسط داروخانه:
بررسی‌ها حاکی از آن است که موجودی تمامی برندهای داخلی نسبت به ماه‌های قبل بهتر شده، ولی در عین حال در بسیاری از استان‌ها موجودی انواع شیر خشک از برندهای مختلف متغیر است. همچنین با توجه به اینکه داروخانه‌ها ملزم شده‌اند بخشی از قیمت شیر خشک فروخته شده را از بیمه سلامت دریافت کنند، مشکلاتی برای عرضه ایجاد شده است، که در این‌جا به چند مورد آن اشاره می‌شود:
-اغلب داروخانه‌ها خرید شیر خشک را به دلیل ۲ نرخی بودن فروش و پرداخت قسمتی از وجه آن توسط بیمه کاهش داده‌اند که این امر ناشی از بدهی‌های معوقه بیمه‌ها است.
-عده‌ای از آن‌ها هم اعلام کرده‌اند در صورت ادامه تاخیر در پرداخت‌های بیمه، به‌طور کلی شیرخشک را از سبد خرید خود حذف خواهند کرد.
-مشکلات ثبت در سامانه تی‌تک و بروز مشکل در اعلام قیمت دولتی و آزاد در نرم‌افزار و خطاهایی که مکررا در سامانه رخ می‌دهد، از عوامل منفی در ادامه خرید شیرخشک از سوی داروخانه‌داران محسوب می‌شود.
 
✔️اما راه‌حل:
 با توجه به توضیحات فوق، به‌ویژه کسری شدید نقدینگی و قیمت پائین شیر خشک اطفال، به نظر می‌رسد در صورت عدم رسیدگی فوری به مشکلات تولیدکنندگان داخلی، استمرار تولید این فرآورده استراتژیک و حیاتی در مسیر پیش رو مجددا با چالش‌های جدیدی مواجه شود.
 
مع‌الوصف ما پیشنهادهایی برای رفع این معضل داریم:
 ۱.یارانه شیر خشک مستقیما به مصرف‌کننده پرداخت شود.
۲.جهت تسویه‌حساب مابه‌التفاوت نرخ ارز برای مواد اولیه موجود در کارخانه‌ها و یا در حال حمل یا ترخیص از گمرک، 8 ماه فرصت داده شود تا در خلال این مدت بتوانند از محل فروش کالا به قیمت جدید، بدهی خود را پرداخت کنند.
۳.با توجه به این‌که در ۲ ماه اول سال جدید، نظام بانکی کشور قادر به تخصیص تسهیلات جدید نیست، لذا به‌منظور جلوگیری از هرگونه وقفه در تامین مواد اولیه شیرخشک اطفال و به‌عنوان یک راه‌حل فوری، به بانک‌های عامل این اجازه داده شود وجه ریالی ثبت سفارشات مربوط به مواد اولیه اخیرالذکر را پس از ۸ ماه از تولیدکننده اخذ کنند.
۴.در سال ۱۴۰۳ ضرورت دارد برای یک نوبت، خط اعتباری جدیدی به‌میزان ۵/۵ همت (با بازپرداخت ۸ ماه) برای خرید مواد اولیه مذکور به کارخانه‌ها تخصیص داده شود.
۵.قیمت‌گذاری انواع فرآورده‌های شیر خشک اطفال در اسرع وقت بر اساس مدارک و مستندات روز انجام شود.

• منبع: فن سالاران صنعت داروی کشور