در این بین تولید «تجهیزات پزشکی» از اهمیت خاصی برخوردار است؛ چراکه ارتباط مستقیمی با سلامت جامعه دارد و نقش اساسی در زمینه روند تشخیص و درمان بیماران و تامین سلامت جامعه ایفا می‌کند. از این روکمبود این تجهیزات و کالاها می‌تواند برای کشور و مردم مشکل‌ساز شود. 
از طرف دیگر رشد روزافزون تکنولوژی و افزایش فزاینده قیمت تجهیزات موجب شده همواره بخش کلانی از سرمایه کشور برای خرید این نوع تجهیزات به صورت ارز از کشور خارج شود. این در حالی است که در کشور ما ظرفیت و توان بالایی برای تولید انواع تجهیزات پزشکی و اقلام دارویی وجود دارد.

ورود تجهیزات پزشکی به بازارهای جهانی
با در نظر گرفتن اهمیت ارزآوری برای کشور و نیز با توجه به مشکلات سیاسی و اقتصادی موجود در منطقه و وجود رقبا، زمانی که توان تولید کالا و ارائه خدمات در کشور در حد قابل توجهی باشد و بتوان بازار داخلی را تحت پوشش قرار داد، در این صورت نه تنها می‌توان از واردات بی‌رویه جلوگیری کرد، بلکه در بسیاری از موارد می‌توان اقدام به صادرات کرد. به عبارتی، در صورتی که کیفیت کالا یا خدمات یک شرکت در سطح بین‌المللی باشد، آن شرکت در عین اینکه می‌تواند در داخل کشور به فروش قابل توجهی دست پیدا کند، در حوزه صادرات کالا و خدمات نیز موفق عمل خواهد کرد.

در این میان، به گفته برخی مسوولان طی سال‌های گذشته شاهد رشد و پیشرفت قابل قبولی در حوزه تولید و صادرات تجهیزات پزشکی بوده‌ایم و شرکت‌های دانش‌بنیان تجهیزات پزشکی، با ورود به عرصه صادرات، نقش موثری در زمینه افزایش صادرات تجهیزات پزشکی ایفا کرده‌اند. به‌طوری که طبق اعلام نایب‌رئیس اتحادیه صادرکنندگان تجهیزات پزشکی ایران، کیفیت تجهیزات پزشکی ساخت ایران به گونه‌‌ای است که توانسته به بازارهای جهانی راه یابد. محمدرضا کمپانی با بیان اینکه کیفیت محصولات تولیدی ایرانی قابل رقابت با نمونه‌های مشابه است و توانسته‌‌ وارد بازارهای جهانی شود، می‌گوید: قیمت کالاهای ایرانی نیز مناسب است، چرا که هزینه‌های تحقیق و توسعه در آن لحاظ نشده است.

قدرت‌آفرینی با صادرات تجهیزات پزشکی
در همین راستا وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز با اعتقاد به اینکه صنعت تجهیزات پزشکی این قابلیت را دارد که رتبه ما را در شاخص پیچیدگی ارتقا دهد، بر این باور است که این صنعت جزو صنایع بالغ کشور است و دستاورد‌‌های خوبی به همراه داشته است. بر اساس اظهارات سیدرضا فاطمی‌امین، هدف اولیه از صادرات محصول، ارزآوری است، اما هدف اصلی از این کار کسب قدرت در جهان است. یعنی ما کالایی صادر کنیم که قدرت‌آفرین باشد. تجهیزات پزشکی جزو اقلامی هستند که همه کشور‌‌ها توانایی تولید آن را ندارند و این صنعت از نظر پیچیدگی و فناوری می‌تواند قدرت خلق کند.
وی با اعلام اینکه ما در حال طراحی یک نقشه راه چهار‌ساله برای صنایع مختلف هستیم و به زودی نقشه راه صنعت تجهیزات پزشکی نیز آماده می‌شود، گفته است: موضوع واردات به ازای صادرات را برای برخی از کالا‌‌ها عملیاتی کرده‌ایم و درباره تجهیزات پزشکی نیز با همکاری وزارت بهداشت این موضوع را دنبال می‌کنیم. ما باید به سمت تولید کالا‌‌هایی برویم که قدرت ایجاد کنند، به‌طور نمونه، سال گذشته دو روبات جراح به اندونزی صادر کردیم و این قدرت‌آفرین است. 
در جهان امروز شاخصی به نام شاخص پیچیدگی مطرح شده است و محصولی که سایر کشور‌‌ها کمتر بتوانند مانند آن را تولید کنند، باعث بالارفتن این شاخص می‌شود. وزیر صمت با بیان اینکه کشور‌‌ها امروز بر اساس شاخص پیچیدگی رتبه‌بندی می‌شوند، بیان می‌کند: در سال ۲۰۰۸ رتبه ایران ۱۱۰ بود که در سال ۲۰۲۱ به رتبه ۶۵ رسیدیم و برنامه‌ریزی کرده‌ایم که تا سال ۱۴۰۴ به رتبه زیر ۴۰ دست پیدا کنیم.

صادرات ۲۰ میلیون یورویی تجهیزات پزشکی
مدیرکل تجهیزات پزشکی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز طی روزهای اخیر از صادرات سالانه ۲۰ میلیون یورویی کالاها و تجهیزات پزشکی کشور خبر داده و گفته است: در حال حاضر به ۶۳ کشور دنیا تجهیزات پزشکی صادر می‌کنیم و این حجم صادرات فقط مختص تجهیزاتی است که کفایت تولید داشته و بیش از حد نیاز کشور است. روح‌الله مزینانی با تاکید بر اینکه به‌طور قطع ظرفیت بازار یک و نیم میلیارد دلاری تجهیزات پزشکی کشور بیش از این میزان است، می‌گوید: اما صادرات فقط درباره تجهیزاتی امکان‌پذیر است که کشور به آنها نیازی نداشته و فراتر از نیاز بازار باشند. یعنی اگر قرار باشد تجهیزات پزشکی صادر شود و کشور پس از آن دچار کمبود شود، این امر پذیرفتنی نیست.

به گفته این مسوول، هم‌اکنون بیش از ۱۶۰۰ مجوز صادراتی صادر شده و صادرات تجهیزات پزشکی به ۶۳ کشور دنیا از جمله کشورهای اروپایی صورت می‌گیرد. درواقع ظرفیت ما در زمینه صادرات تجهیزات پزشکی بالا است، اما کشور با تحریم مواجه است و به همین دلیل ابتدا باید حساسیت ویژه‌ای در بخش تامین نیازهای داخلی داشته باشیم و سپس به مرحله صادرات برسیم. بنابراین خودمان محدودیت‌هایی را در این زمینه اعمال کرده‌ایم که کشور با مشکل و کمبود مواجه نشود. البته در برخی از کشورها هم موانع تجاری وجود دارد که مشکلاتی را بر سر راه صادرات ایجاد می‌کند و در حال رفع آنها هستیم.

واردات ۶۰ درصدی تجهیزات پزشکی
مزینانی همچنین با اشاره به پیشرفت‌های حوزه تجهیزات پزشکی گفت: خوشبختانه طی این سال‌ها با وجود تحریم‌ها و سایر مشکلات، تا به امروز کشور مشکلی در تامین تجهیزات پزشکی نداشته و نیازها در این زمینه مرتفع شده است. هم‌‌اکنون میزان واردات تجهیزات پزشکی ۶۰ درصد مجموع تجهیزات مصرفی بوده و ۴۰ درصد بازار تجهیزات پزشکی کشور، تولید داخل است. در تلاش هستیم تا در بازه زمانی مشخص‌شده با توجه همزمان به کیفیت و کمیت محصول، میزان تولید داخل را افزایش دهیم و میزان واردات محصول خارجی کاهش یابد.

وی با اشاره به اینکه هم‌اکنون ۲ هزار تولیدکننده تجهیزات پزشکی و ۳ هزار توزیع‌کننده تجهیزات پزشکی در کشور فعال هستند، ادامه داد: باید کسانی را که در عرصه تجهیزات پزشکی گام برمی‌‌دارند، به درستی راهنمایی کنیم. ما آمادگی خودمان را برای حمایت از تولیدکنندگان محصولات دانش‌بنیان در حوزه سلامت اعلام می‌کنیم و می‌خواهیم به سهم خودمان در مسیر تحقق شعار سال نقش‌‌آفرین باشیم. طبق تاکید وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، حمایت لازم را از شرکت ‌‌های فناور و دانش‌‌‌بنیان تولیدکننده تجهیزات پزشکی مرغوب و باکیفیت داریم.

نیاز شرکت‌‌های داخلی به حمایت
در همین حال رئیس دانشگاه علوم پزشکی مشهد نیز با بیان اینکه ایران حرف اول منطقه را در حوزه تجهیزات پزشکی می‌‌زند و ۱۴۰ شرکت شاخص در سطح کشور در این زمینه فعالیت دارند، گفت: تولیدکنندگان تجهیزات پزشکی محصولات بسیارخوب و باکیفیتی را با همان کیفیت نمونه خارجی‌‌ و حتی بهتر از آن در داخل کشور تولید کرده‌‌اند و اقدامات فناورانه قابل توجهی داشته‌‌اند. محمدعلی کیانی تصریح کرد: با توجه به شرایط مدنظر و توانمندی بالای تولیدکننده داخلی، می‌توانیم موقعیت خود را شکوفاتر از وضع کنونی ببینیم. بسیاری از شرکت‌‌ها نیاز به حمایت دارند و خواهان یاری‌‌رسانی در رفع مشکلات خود هستند. وی با بیان اینکه حوزه تجهیزات پزشکی همواره از ارزبری بالایی برخوردار است، خاطرنشان کرد: در این زمینه باید سعی کنیم تا بیش از پیش به سمت تولید داخلی باکیفیت گام‌ برداریم.

مبادله پولی، مهم‌ترین مشکل صادرات
اما با این حال صادرات نیز با مشکلات داخلی و خارجی مواجه است. به گفته فعالان این حوزه یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که تولیدکنندگان داخلی برای صادرات محصولات خود با آن مواجهند، مبادله پولی و مالی است. زیرا به واسطه تحریم‌ها امکان انتقال پول به ایران وجود ندارد و صادرکنندگان به ناچار باید با شیوه‌های مختلفی پول محصولات را وارد کشور کنند. از این رو به دلیل محدودیت‌های فراوان، حجم قابل توجهی از نقدینگی صادرکنندگان در خارج از کشور باقی مانده است و آنها گاهی مجبور می‌شوند شخصی را برای دریافت پول و انتقال دستی آن، به کشور مقصد بفرستند.

مشکلات تولیدکنندگان تجهیزات پزشکی
بر اساس این گزارش، برخی از تولیدکنندگان تجهیزات پزشکی همچنین با اشاره به نبود حمایت از این صنعت می‌گویند: در ظاهر حمایت دولتی وجود دارد اما در عمل حرف‌هایی که می‌زنند بیشتر شعار است؛ دولت به جای حمایت از تولیدکنندگان داخلی بیشتر از واردکنندگان حمایت می‌کند و اگر وضعیت به همین منوال ادامه داشته باشد، بسیاری از شرکت‌ها و کارخانه‌ها ورشکست خواهند شد. دولت برای حمایت از تولیدکنندگان داخلی تجهیزات پزشکی باید مانع ورود تجهیزات و دستگاه‌هایی شود که مشابه آنها با کیفیت خوب و قابل قبول در کشور تولید می‌شود. از سوی دیگر، بخشی از مشکلات تولیدکنندگان تجهیزات پزشکی به ساختار کشور برمی‌گردد. دولت باید مسیر را برای فعالیت تولیدکنندگان هموار کند و در این راستا مهم‌ترین اقدام دولت بهبود آیین‌نامه‌ها و قوانین تولید است تا حوزه تولیدات تجهیزات پزشکی، از واردات محصولات پزشکی عقب نماند.

آنها همچنین بر این باورند که دولت باید برای توسعه صادرات، تسهیلاتی را در اختیار تولیدکنندگان قرار بدهد تا آنها بتوانند ظرفیت تولید خود را افزایش دهند و صادرات تجهیزات پزشکی را به بیش از ۱۰۰ میلیون دلار در سال برسانند. به گفته تولیدکنندگان تجهیزات پزشکی، بخش دیگر مشکلات آنها مرتبط با فرهنگ‌سازی، آشنایی مردم و آگاه‌سازی آنها برای مصرف تولیدات داخلی است. درواقع با توجه به اینکه بیشتر تولیدات تجهیزات پزشکی ایران از کیفیت خوبی برخوردارند، باید این مهم به مردم، بیمارستان‌ها و مراکز درمانی اطلاع‌رسانی و نسبت به ترغیب آنها به مصرف تولیدات داخلی فرهنگ‌سازی شود./دنیای اقتصاد

روابط عمومی انجمن ملی صنعت پخش ایران